Święta Lipka

Święta Lipka jest sławnym sanktuarium maryjnym przyciągającym rzesze pielgrzymów już od średniowiecza. Znajdujący się tu zespół architektoniczny, na który składają się: kościół, krużganek oraz klasztor stanowią jeden z najwspanialszych przykładów późnego baroku w Polsce. Podziw odwiedzających to miejsce pielgrzymów wzbudzają bogate dekoracje, które zachowały się do naszych czasów w prawie niezmienionym stanie. Mowa tu o rzeźbach wykonanych w kamieniu i drewnie, malarstwie ściennym i obrazach na płótnie, wyrobach złotniczych i snycerskich oraz dziełach artystycznego kowalstwa i ślusarstwa.

Odwiedzający Świętą Lipkę nieraz zastanawiają się: dlaczego tak wspaniały kościół nie został wzniesiony w dużym mieście, gdzieś na wzgórzu, by jego piękno można było podziwiać z daleka, tylko w małej wiosce, niemal ukryty wśród otaczających go lasów? Tym większe zdumienie turystów, kiedy dowiadują się, że powstał on na zupełnym pustkowiu, a wieś została założona znacznie później. Wybór tak nietypowego miejsce na wybudowanie kościoła tłumaczy niezwykła historia związana z tym zakątkiem.

Kościół wzniesiono na miejscu świętej lipy, która dała nawę miejscowości. To na niej znajdowała się drewniana figurka Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Zasłynęła ona cudami i dlatego wybudowano przy niej kaplicę, a później, kiedy nie była ona w stanie pomieścić rzeszy pielgrzymów – kościół, który również trzeba było powiększać, żeby mógł pomieścić wszystkich odwiedzających.

Spisane przekazy ludowe mówią o skazańcu, który przebywał w pobliskim zamku kretyńskim, gdzie oczekiwał wykonania kary śmierci. W nocy przed egzekucją doznał objawień. Ukazała mu się Matka Boska i poleciła mu wystruganie z drewna jej podobizny. Skazaniec, choć obca mu była sztuka rzeźbiarska, zabrał się do pracy. Nad ranem znaleziono przy nim piękną figurkę Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Uznano to za znak od Boga, dlatego sędziowie postanowili go zwolnić. Uwolniony mężczyzna wyruszył w drogę w kierunku Reszla i na pobliskiej lipie postawił wyrzeźbioną przez siebie figurkę. Zaczęła ona słynąć z cudów – niewidomy odzyskał wzrok, a stada przechodzących obok niej zwierząt klękały przed świętym obliczem. Niezwykłą figurkę przeniesiono do kościoła w Kętrzynie, ale gdy następnego dnia była na swojej lipie, postanowiono w tym miejscu wybudować kaplicę.

W 1525 roku, kiedy wiara katolicka została zakazana w państwie pruskim, tłum protestantów zniszczył kaplicę oraz figurkę, a lipę wycięto. W siedemnastym wieku na miejscu dawnej kaplicy wybudowano nową, a następnie kościół, tak, aby wszyscy wierni mogli się w nim pomieścić. Powstał on z ofiar, które napływały z całej Polski oraz Litwy.

Miejsce we wnętrzu kościoła, na którym w przybliżeniu rosła dawna lipa, zostało upamiętnione. Stoi tam piękna imitacja: pień wyrzeźbiony z drewna, gałęzie gipsowane, liście z blachy. Natomiast figurka wykonana jest z blachy srebrnej okrywającej drewniany rdzeń.

Na szczególną uwagę pielgrzymów zasługują organy znajdujące się kościele. Wybudowane zostały w latach 1719-1721. Większych grupy zorganizowane mogą wysłuchać kilku utworów dawnych mistrzów odegranych na organach. Uruchamiany jest wtedy również mechanizm poruszający figurki, który przedstawia scenę zwiastowania. Piękną pamiątką z tego miejsca jest płyta z utworami wykonanymi na tych organach. Tradycją stały się lipcowe oraz sierpniowe „Świętolipskie Wieczory Muzyczne”.

Święta Lipka to nie tylko miejsce pielgrzymkowe. Od jakiegoś czasu jest również miejscem wypoczynkowym. Tutejsze lasy i jeziora przyciągają liczne grupy wczasowiczów.